Do jakiego wieku można korygować wady postawy? Jak wygląda profilaktyka i korekcja najczęstszych wad postawy u dzieci i dorosłych?

Wady postawy, w tym skrzywienie kręgosłupa, stały się niezwykle powszechnie nie tylko wśród dzieci, lecz także u dorosłych. Winą często obarcza się siedzący tryb życia. Jednak nie jest on jedyną możliwą przyczyną problemu. Dowiedz się, jakie są przyczyny wad postawy i jak można je skorygować.

Czym jest wada postawy?

Wadą postawy określa się wszelkie odchylenia od normy w tym zakresie. Najbardziej znane są te w obrębie kręgosłupa, jak skolioza, kifoza czy lordoza. Mogą one jednak obejmować również nieprawidłowości w okolicy klatki piersiowej, miednicy czy nawet kończyn dolnych, rzadziej górnych. Należy pamiętać, że nieprawidłowości postawy mogą wynikać zarówno z niewłaściwej budowy układu kostno-stawowego, jak i zaburzeń w funkcjonowaniu aparatu mięśniowo-więzadłowego.

Jak wygląda prawidłowa postawa ciała?

Prawidłowa postawa ciała opiera się na harmonii między poszczególnymi jego częściami, a także symetrią jego osi długiej. Jej utrzymanie powinno wymagać niewielkiego zaangażowania mięśni oraz układu nerwowego. Zachowana musi zostać stabilność. Symetryczność powinna dotyczyć strony prawej i lewej, istotna jest jednak także linia boczna. Barki czy łopatki nie mogą nadmiernie wystawać, brzuch powinien być płaski (jeśli zachowana została prawidłowa masa ciała), a krzywizna kręgosłupa regularna (niedopuszczalne są np. okrągłe plecy). Istotna jest również pozycja oraz budowa kończyn. Kolana powinny być skierowane do przodu, a łuk podeszwy stopy odpowiednio wysklepiony. O prawidłową postawę należy dbać od najmłodszych lat. Przede wszystkim łatwiej jest zapobiec ich powstawaniu niż korygować te już powstałe. Co więcej, jeśli wada już wystąpiła, znacznie łatwiej będzie osiągnąć optymalne rezultaty w korekcji wad postawy u dzieci i młodzieży niż u osób dorosłych.

Przyczyny wad postawy

Wady postawy najczęściej pojawiają się w dzieciństwie, a niekiedy nawet jeszcze w życiu płodowym, chociaż niektóre z nich mogą rozwinąć się również u osoby dorosłej. Podstawowy podział ze względu na przyczynę ich powstawania obejmuje:

• wady wrodzone – mogą być wynikiem niewłaściwego trybu życia przyszłej mamy, np. braku ruchu czy zbyt niskiej podaży kwasu foliowego. Należą do nich: wady kręgosłupa (skolioza, kifoza, lordoza), nieprawidłowości w obrębie pleców i wady klatki piersiowej (plecy okrągłe lub płaskie, odstające łopatki, lejkowata klatka piersiowa), kręcz szyi, wady kończyn dolnych (kolana szpotawe lub koślawe), a także nieprawidłowości w budowie stóp (m.in. płaskostopie, stopa wydrążona lub szpotawa, a także przywiedzenie przodostopia);
• wady nabyte rozwojowe – najczęściej pojawiają się w wyniku chorób, szczególnie krzywicy czy gruźlicy, a także choroby Scheuermanna (kifozy młodzieńczej), mogą dotyczyć m.in. kręgosłupa i kończyn oraz klatki piersiowej;
• wady nabyte nawykowe – wśród ich przyczyn wymienia się czynniki: środowiskowe (siedzący tryb życia, niewłaściwą postawę podczas jedzenia czy pracy przy biurku), nieodpowiednie obuwie czy zły sposób noszenia plecaka, np. na jednym ramieniu), morfologiczne (dystrofię mięśniową, czyli zaburzenie napięcia mięśniowego, może przyczyniać się np. do wad kręgosłupa) oraz fizjologiczne (niezdrowe nawyki wynikają tu np. z problemów ze wzrokiem czy słuchem, zaburzeń czucia głębokiego itp.).

Najczęstsze wady postawy u dzieci i dorosłych

Wady postawy mogą dotyczyć różnych części ciała. Najczęściej występujące związane są jednak z kręgosłupem oraz kończynami dolnymi. Należą do nich przede wszystkim:

• skolioza – czyli boczne skrzywienie kręgosłupa, zaliczana jest już do chorób cywilizacyjnych,
• pogłębienie kifozy piersiowej – określane również jako plecy okrągłe,
• pogłębienie lordozy lędźwiowej – czyli tzw. plecy wklęsłe,
• spłaszczenie krzywizn kręgosłupa – inaczej plecy płaskie,
• kolana koślawe – nogi kształtem przypominają literę X,
• kolana szpotawe – nogi kształtem przypominają nawiasy,
• płaskostopie – polega na spłaszczeniu stopy w jej wymiarze poprzecznym (spód stopy jest płaski i przylega do podłoża).

Wymienione wady postawy nierzadko występują równocześnie, np. plecy wklęsło-okrągłe. Często towarzyszą im dolegliwości bólowe (zwłaszcza wadom kręgosłupa), które mogą pogłębiać się wraz z wiekiem.

Jak zapobiegać powstawaniu wad postawy?

Sposób zapobiegania wadom postawy zależeć będzie przede wszystkim od ich przyczyny:

• wady wrodzone – nie zawsze możliwe jest ich uniknięcie, ważne jednak, aby ciężarna kobieta nie rezygnowała z aktywności fizycznej na miarę swoich możliwości, a jednocześnie zdrowo się odżywiała oraz stosowała zaleconą przez lekarza suplementację, szczególnie kwasu foliowego,
• wady nabyte rozwojowe – jedyną metodą jest dotarcie do przyczyny problemu i rozpoczęcie właściwego leczenia pod okiem specjalisty, a jeśli to możliwe również poddanie się rehabilitacji u wykwalifikowanego fizjoterapeuty,
• wady nabyte nawykowe – większość wad postawy tego typu powstaje na skutek siedzącego trybu życia, dlatego tak ważna jest aktywność fizyczna. Należy też mieć świadomość, że problem ten często dotyka dzieci z nadwagą, dlatego o właściwą dietę i zdrową dawkę ruchu należy zadbać już w młodym wieku. W przypadku problemów ze zdrowiem, np. słuchem czy wzrokiem, profilaktyka wad postawy obejmować będzie ich odpowiednią korekcję.

Jak korygować wady postawy? Metody fizjoterapii

Chociaż krygowanie wad postawy możliwe jest w każdym wieku, rehabilitacja dzieci przynosi szybsze i bardziej widoczne rezultaty. Leczeniem wad postawy zajmują się ortopeda, fizjoterapeuta, a czasem również osteopata. Pierwszy ze specjalistów diagnozuje problem m.in. dzięki odpowiednim badaniom obrazowym, z kolei drugi dobiera właściwe ćwiczenia korekcyjne oraz masaże i metody z zakresu fizykoterapii. Do najczęściej zalecanych należą: fala uderzeniowa, elektrostymulacja czy termoterapia.